İSTANBUL - 1994 krizi “ihraç fazlasını” hayatımıza sokmuştu, 2001 krizi “fabrikadan satışı” yaygınlaştırdı. Son yaşanan kriz de evden işyerine, sokaklardan eğlence mekânlarına kadar birçok noktada hayatımızda ciddi değişikliklere yol açıyor.

Ekonomiler büyüyor, şirketler değerleniyor, yatırımların ardı arkası kesilmiyordu. Yönetici de patron da ve hatta çalışan da gidişattan memnundu. Ancak parti bitti, pek çok şirket bırakın kâr etmeyi, ayakta kalmak için can çekişiyor. Yöneticiler ise kelimenin tam anlamıyla hedef tahtasında… Yerkürede milyonlarca insan işini kaybetti. Kaybetmeyen şanslıların büyük bir çoğunluğu da endişe içinde.
İşte tüm bunların nedeni olan küresel kriz sona erdiğinde dünya bambaşka bir görünüme bürünebilir. Krizin şirketler cephesindeki sonuçlarının bir kısmı şimdiden ortaya çıktı. Bir zamanlar dünya devi olan şirketler artık yok. Bir kısmı rakiplerince yutuldu, bazıları tasfiye edildi, kamu otoritelerinin desteğiyle ayakta tutulan bir bölümünün ileride nasıl bir pozisyona çekileceği ise hâlâ belirsiz… Kriz şirketlerin yanı sıra devletlerin, ülkelerin durumunu ve görünümünü de değiştiriyor. Pek çok ülkenin büyüklük sıralamasındaki yeri değişecek. Peki bu dönemde hayatımızda ne tür değişiklikler oluyor. Kriz, evden işe, ticaretten üretime, sokaktan sosyal hayatın diğer alanlarına nasıl izler bırakacak, neleri değiştirecek?

KRİZİN HAYATIMIZA GETİRECEĞİ 20 ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK

1) BORÇLANMAYA SON HARCAMAYA SINIR
Ipsos/KMG araştırma şirketinin yaptığı öngörülere göre bu dönemde üretici de tüketici de muhafazakârlaşacak. Büyüme döneminde aşırı borçlanma ve bol harcama dönemi öne çıkarken, krizle işler tersine döndü. Şimdi parasız tüketici borçlanmamak için çabalıyor. Parası olan da harcamak için bin düşünüp bir davranıyor.

2) KÜÇÜK VE UCUZ ÜRÜNLERE YÖNELİŞ
Tüketici bütçesinde denge, gıda, barınma, eğitim ve sağlık gibi zorunlu harcamalar lehine değişecek. Fiyata duyarlılığı artan tüketici ucuz ve küçük ambalajlı ürünlere yöneliyor, daha küçük ölçekli satış noktalarını tercih etmeye başlıyor. Alışverişe çıkma sıklığı da düşüyor. Trend Group ortaklarından Nurhan Keeler’e göre A segmentindeki ürün ve hizmeti alamayan tüketici C segmentine yönelik üretilen ürüne yöneliyor.

3) TELEFON YENİLEME SÜRESİ UZUYOR
Türkiye, hem cep telefonu üreticileri hem de mobil iletişim operatörleri açısından adeta bir cennet. Asgari ücretle çalışanların elinde 1000-1500 liralık cep telefonları görürseniz bilin ki o ülke Türkiye’dir. Avrupa ülkelerinde 25 ayda bir yenilenen cep telefonları Türkiye’de 18 ayda değiştiriliyor. Kriz bu durumu kökten değiştirecek gibi görünüyor. Nurhan Keeler, yeni dönemde tüketicilerin 3-5 yıl aynı telefonu kullanabileceklerini söylüyor.

4) ÇOCUKLARA HARCAMAYA DEVAM
Normal zamanlarda bile kendilerinden çok çocukları için harcama yapan aileler, miniklere yapacakları harcamaları pek kısmıyor. Nurhan Keeler, çocuğunun geleceği için eğitimden feragat etmenin orta ve üst gelir grubundaki ailelerde çok büyük endişe yarattığını söylüyor. Bu harcamaların düşmesinin önüne geçmek için eğitim kurumları ciddi kampanyalara girişiyor. Yine de devlet okulları ailelerin daha çok gündemine girmeye başlıyor. Buna rağmen çocuklar, krizin “yıldız yatırımları” arasında olmayı sürdürebilir.

5) EKONOMİK TATİL DÖNEMİ
Dünyada ucuz tatil trendi güçleniyor. Gelirlerdeki düşüş, krizin yarattığı endişe insanları hayatın her alanında olduğu gibi tatil tercihlerinde de mütevazı seçeneklere yöneltecek. Her ne kadar İngiliz Sun Gazetesi “Türkiye’de tatil yapmanın maliyeti arttı” diye yazsa da ucuz tatil trendinden en büyük payı Türkiye’nin alması bekleniyor.