SON YORUMUM
Dümdüz mavi boşluğunda rüzgâr,
taşırken aklımı uzaklara
balıkçı teknelerinin sesine uyandım,
çınladı kulaklarımda.
1. KİTAPTA KULLANILAN DİL VE ANLATIM TARZI :
Romanın başında anlatım tarzı olarak en çok dikkatimi çeken husus, başlangıçta iki anlatıcı olduğuna inanmamdı. Çünkü özellikle kitabın başından itibaren Nesrin ve babasının (Muhtar) ağzından anlatılan olayların her iki anlatıcının kendi görüşüyle açıklamaları mevcuttu. Daha sonra bu anlatım, Nesrin karakterinin üzerinde yoğunlaşarak noktalandı.
Her iki anlatımın yaşanılan olay ve konuşmaları içsel konuşmalar ile birleştirmeleri, anlatım tarzı olarak düşünce ile ağızdan çıkanın farklılıklarını ortaya koyması açısından daha önce görmediğim bir farktı.
Romandaki karşılıklı konuşmalar ve bu karşılıklı konuşmaların yapıldığı esnada ortaya çıkan içsel sorgulamaların yapıldığı satırlar, bazen tam olarak açık, net olmadığından anlaşılır olmaktan uzaktı. Özellikle Nesrin karakterinin anlatımı altında gelişen bu durumun altında ben, hep karşısındaki insanı ve kendini bulmaya çalışan bir insanın ve kadının var olduğunu düşündüm.
Romanda bazı cümlelere göründüğünün aksine yoğun duygusal tepkimelerin yüklendiğini gördüm. Örneğin, Sayfa:33
" Koca teknenin ardında sallanıp duruyor filika " gibi..
2. KİTABIN ANA FİKRİ, VURGULADIĞI VE ELE ALDIĞI KONULAR :
Roman, askeri darbe öncesi memleketin içine düştüğü çıkmazın içerisinden kaçmak için bir deniz kenarı kasabasını seçen insanların (Aydınlar!) gerçekte sorunlardan kaçamadıklarını ispatlıyor. Gerçekte bir sorunu çözmenin yolunun ondan kaçmak değil, onunla cesaretle yüzleşmek olduğu, kaçmanın ise gerçeklerden kaçan insanın vuslatsızlığı olduğu satırların arasında.
Kitap, memleketimin romanı. Bodrum, Datça... Doğa, deniz...
Yani yüreğimin bir köşesinde emekli olunca umudumun çicekleneceği yosun kokan, balıkçı teknelerin mavinin ufkunda kaybolduğu ve yüreğimi teknelerin çapasına takıp gittiği o masmavi deniz ile yeşilin aşkını anlatacak sandım, yanılmışım. Mavi tamamda... karanlığına takıldım..
Romanda denizin varlığı benim için ayrı bir güzellikti. Deniz ile bütünleşen doğanın varlığından beklediğim ölçüde bahsedilmemiş olması, beni denizin ve doğanın anlatıldığı satırları algıda seçicilik ile daha dikkatli okumaya sevketti.
Yazarın sanatın aynı zamanda toplumsal çarpıklıkları da ifade etmesi gerektiğini benimsemiş olduğu açık. Bu tarz, "Mavi" nin yanına neden "Karanlığı" da eklediğini iyi anlatıyor!
Romanda “Balıkçı usta hükümet zoruyla gelmişti.” Deniliyor. Bu satırda “balıkçı usta” lakabıyla tanıtılan yazarımız; Musa Cevat Şakir KABAAĞAÇLI’DIR, yani Halikarnas Balıkçısı olarak da bilinen yazarımız. Musa Cevat Şakir, Bodruma zamanın hükümeti tarafından yazdığı bir yazısı nedeniyle 3 yıllığına sürgün edilmiştir.
Halikarnas Balıkçısı, “Asılmaya Mahkum Edilenler Bile Bile Nasıl Asılmaya Giderler” yazısı nedeniyle Bodruma sürgün edilmiş, fakat ne var ki, yazarımız için bu sürgün onun mesleğinde bir bulunmaz kaynak teşkil etmiş, eserlerini Bodrumda vücuda getirmiştir. Fakat bu eserlerin konusu daha çok doğa, yeşil ve denizin birbiriyle dansı üzerineydi. Demekki Vedat TÜRKALİ, bu noktada bir yaraya, siyasal gerginliğin içerisinde toplumsal hayatın aldığı yaralara da dikkat çekmek istedi sanırım.
Bu yolla, yazar, sanatın toplumsal bir kaygıyı da taşıması gerektiğini benimsemiş.
3. KİTAPTAKİ OLAY VE ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ :
Sözde aydınlar : Aydın olan memleketinin sorunundan kaçmaz. Bilakis cesaretle üstüne gider, önderlik eder, vazgeçmez. Bu çelişkinin vuslatsızlığı, romanın adeta bel kemiği.
Korhan : Memleketin içinde bulunduğu durumdan kaçmanın kendi benliğinden ve inandığı değerlerden vazgeçmek olduğunu bilen bir genç.
Nesrin : Aşkının vücut bulacağı karakteri her daim kendi içinde sorgulayan kadın. Sonunda doğruyu buldu. Ama vakit çok geç!
Özgür : Kendini ve sevdiğini bulmaya çalışan biri.
Muhtar: Zaman adamı. Avukatmış..
Kambur Kaptan : Gönül verdiği tekne beli kırık bile olsa ondan ayrılmıyor olması size neyi ifade ediyor? Bence sözde aydınlardan daha aydın. Çünkü inandığı değerlerden vazgeçmeyecek kadar aşkla dolu biri. Sayfa 280 "Bakma böyle durduğuna, diye ekledi. Geceleri bağlıyorlar çocukları. Karada öleceğim diye korkup kaçıyormuş." Allahım bak şu kulunun ettiğine; kimisi denizde öleceğim diye korkar, kimisi de karada öleceğim diye denize koşar..
Beni denize koşanlardan et Allahım..
Sayfa 172
Burundaki otelden çevredeki gazinolardan lokantalardan fışkıran alaturkalı, alafrangalı kadın erkek cırlamalarıyla yüklü çeşitli saz hoparlör sesi birbirinin gırtlağına sarılıp boğuşarak içine devrildikleri öndeki güzelim koyu da dayanılmaz biçimde çirkinleştiriyordu. Çirkinlik sadece manzarada mı? Sanmam !
İbraam'ın elindeki kayalara çarpılarak öldürülmüş bir ahtapotu görünce küfreden Özgür'ün davranışını anlamlandıramayan psikoloji mezunu Nergis beni şaşırttı. Çünkü kayalara çarpılarak öldürülmüş ahtapot, Özgür'e kendi gördüğü işkenceler neticesinde hayatının geldiği noktayı hatırlattığını nasıl anlamaz...
Herşeyden önce romanın sonu çok ilginç ve düşündürücü! Nesrin'in karmaşık duygular içerisinde iken romanın sonundaki "YOLCULUK" bölümünde İstanbul'a beli kırık bir tekneyle; yanında gözleri 5 metre uzağı göremeyen kambur kaptan ve yine aynı kendisi gibi duygusal ve düşünsel karmaşıklık içerisinde olan Özgür olduğu halde istemesi ben de bile bile ölüme gitmek istediğini düşündürdü!
Tekne ile local Bodrum körfezinde bile kaza yapan kaptanın açık denizde, İstanbul yolunda bu arızalı tekne ile daha büyük bir kaza yapacağı ve kıyıdan uzakta bu kazanın bedelinin kesinlikle bir veya birkaç can olacağı muhakkak.
Peki, bile bile Nesrin neden tekne ile bu kazayı ve ölmeyi istedi? Bu soruyu çok düşündüm. Bu ancak mükemmeliyetçi bir ruhun kendisini çıkmazda hissetmesi ile Demokles'in keskin kılıcını başı üstünde at kılına bağlaması ile açıklanabilir! Ölümü bile bile istemek, yaptığı hataların bedelini yaşarken canı ile ödemek cesaretini gösterebileceklerin ancak en acımasız özeleştirisidir!
Can vermeyince canan bulunmuyor mu yoksa?
4. KİTABIN EDEBİ YÖNDEN DEĞERLENDİRMESİ :
Mutluluk hep erişmemek mi olacaktı senin için?"
Aşkı aşk yapan neydi..? Tabii ki, vuslatsızlığı. Bu vuslatsızlık romanın üstünde bir karanlık gibi dolaşmakta
Erişilemeyen ve en sonunda aradığının ne olduğunun farkına onu kaybedince varanların pişmanlığı nasıldır?
Roman,sanatın aynı zamanda toplumsal çarpıklıkları da ifade etmesi gerektiğini benimsemiş olması açısından değerlendirilmelidir.
5. KİTAP OKUNMAYA DEĞER MİDİR?
Değer...
Sevgiyle kalın, Gülün Dikeni.
